بیاشتهایی کودکان مشکلی رایج است که میتواند والدین را نگران کند، مخصوصا در سنین خیلی پایین. اما خبر خوب این است که با چند راهکار ساده می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا با اشتیاق غذا بخورد.
وقتی بچه‌ها از غذا خوردن امتناع کنند و این موضوع ادامه‌دار باشد، ممکن است در مورد سلامتی و رشدشان نگرانی‌هایی به وجود آید. این مشکل گاهی به‌خاطر عادت‌های غذایی، رشد و تغییرات خلق و خو و یا حتی عوامل محیطی به‌وجود می‌آید. خوشبختانه، با چند تغییر کوچک در سبک زندگی و رژیم غذایی می‌توان این مسئله را حل کرد.
در این مقاله که توسط شرکت دنیای آرامش ارائه دهنده خدمات پرستاری در منزل کرج همراه با تخصص استخدام پرستار کودک در کرج تهیه شده است، بررسی می‌کنیم که چرا کودکان بی‌اشتها می‌شوند و چگونه می‌توانید با روش‌های خانگی به آنها کمک کنید تا دوباره عاشق غذا شوند. پس تا انتها با ما همراه باشید.
*اطلاعات ارائه شده، به هیچ وجه جایگزین توصیه‌های پزشکی نیستند و صرفا برای راهنمایی شما هستند. شما باید در صورت مشاهده‌ی بی اشتهایی در کودکان حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.
معنی بیاشتهایی چیست؟
بیاشتهایی در کودکان به معنای کم شدن میل به غذا خوردن یا احساس نکردن گرسنگی است. این مشکل میتواند موقتی باشد یا برای مدت طولانی ادامه پیدا کند. در پزشکی، به این وضعیت آنورکسیا گفته میشود که به معنای کاهش اشتها است. به گفته‌ی کلینیک کلیولند، نباید این مورد را با بیاشتهایی عصبی یا آنورکسیا نروزا (Anorexia nervosa) که یک اختلال روانی است، اشتباه گرفت. تفاوت این دو مورد در این است که بیاشتهایی معمولی، به شکلی است که کودک حس گرسنگی پیدا نمی‌کند ولی در نوع عصبی، کودک با اینکه گرسنه میشود، ولی از غذا خوردن امتناع می‌کند. پس بهتر است قبل از هر تصمیمی این مورد را مشخص کنید.
بی اشتهایی در بچه‌های ۱ تا ۵ ساله بسیار رایج است ولی توجه داشته باشید که اگر بیاشتهایی طولانی شود، ممکن است نیاز به بررسی توسط پزشک داشته باشد. پس والدین باید به تغییرات ناگهانی در رفتار غذایی کودکشان توجه کنند تا بتوانند به‌موقع اقدام کنند.
…::: حتما مطالعه کنید : علت وزن نگرفتن کودکان چیست ؟ :::…
علائم بی اشتهایی در کودکان
کودکان مبتلا به بی اشتهایی که باعث سوء تغذیه می شوند اغلب علائم زیر را دارند:
آزار و اذیت در هنگام صرف غذا:
کودکان علائمی از بی قراری، مکیدن غذا، جویدن عمدی به مدت طولانی، سپس استفراغ، دویدن به این سو و آن سو و امتناع از نشستن برای خوردن غذا نشان می دهند.
مقاوت در مقابل غذای جدید
هنگام تغییر غذاهای جدید، کودکان همیشه ناهمکار هستند، می ترسند، کمتر غذا می خورند و گریه می کنند.
در صورتی که کودک به دلیل کمبود تغذیه بی اشتها باشد، والدین باید برای اقدامات درمانی به موقع با پزشک مشورت کنند.
….:::: مقاله پیشنهادی به شما : تغذیه کودکان کم وزن ::::….
علت بی اشتهایی کودکان از نظر پزشکان متخصص
مانند شما، کودکتان هم گاهی اوقات تغییراتی در اشتهایش تجربه می‌کند. یک روز ممکن است همه‌چیز را با ولع بخورد و روز بعد به‌سختی به غذایش دست بزند. اما چطور می‌توانید بفهمید که این فقط بخشی از روند طبیعی رشد است یا یک معضل نگران‌کننده؟ بهتر است از نظرات پزشکان متخصص در مورد بی اشتهایی کودکان استفاده کنیم.
دکتر آلیسا سوییک، متخصص کودکان در بیمارستان کودکان رایلی، توضیح داده که دلایل مختلفی برای کاهش موقتی اشتها وجود دارد. مثلا بیماری، گرفتگی بینی یا یبوست می‌توانند در این مسئله نقش داشته باشند.
دکتر سوییک می‌گوید:
اگر کودک در هنگام بیماری غذا نمی‌خورد، این مسأله طبیعی است. ولی نکته‌ی مهم این است که مطمئن شوید کودک به‌اندازه کافی مایعات می‌نوشد، حداقل سه بار در روز ادرار می‌کند و بدنش هیدراته می‌ماند. پس اشکالی ندارد اگر کودک چند روز به دلیل بیماری غذا به مقدار کافی مصرف نکند.
مراحل رشد کودک هم می‌توانند باعث کاهش اشتها شوند. برای مثال، وقتی نوزادان شروع به راه رفتن یا دویدن می‌کنند، اغلب ترجیح می‌دهند بازی کنند و تحرک داشته باشند تا اینکه بنشینند و غذا بخورند. برخی کودکان در هر مرحله از رشد، بهویژه در زمان شروع به راه رفتن، با کاهش اشتها روبرو می شوند. دکتر سوییک اضافه می‌کند: «گاهی اوقات کودکان نوپا از غذا خوردن دوری می‌کنند تا استقلال خود را نشان دهند و می‌خواهند روی برنامه‌ی غذاییشان کنترل داشته باشند.»
…::: حتما مطالعه کنید : غذای مقوی برای چاق شدن کودک :::…
دلایل بیاشتهایی کودکان
بیاشتهایی در کودکان میتواند دلایل مختلفی داشته باشد و شناخت این دلایل به والدین کمک می‌کند تا راهکارهای مناسب را پیدا کنند.
| دندان درآوردن و سایر مشکلات دندان |
| استرس شدید |
| عوارض دارویی |
| سلیقه‌ی غذایی |
| زمان‌بندی نادرست معرفی غذاها |
…::: مطلب پیشنهادی: غذاهای سالم و ناسالم برای کودکان + خوراکی ها [لیست کــامل] :::…
دندان درآوردن و سایر مشکلات دندان
وقتی کودکان در حال دندان درآوردن هستند، لثه‌هایشان حساس و دردناک میشود. این درد میتواند باعث شود که غذا خوردن برایشان سخت یا ناخوشایند باشد و در نتیجه اشتهایشان کم شود. سایر مشکلات دندان مثل پوسیدگی یا عفونت لثه هم می‌توانند غذا خوردن را ناخوشایند کنند.
استرس شدید
استرس شدید میتواند سلامت جسمی و روانی کودک را تحت تأثیر قرار دهد. این نوع استرس میتواند اشتها و هضم غذا را هم مختل کند. همچنین، استرس شدید ممکن است توانایی مغز برای تنظیم سیگنال‌های گرسنگی و سیری را کاهش دهد و باعث کم شدن میل به غذا شود.
عوارض دارویی
برخی داروها، مثل آنتی‌بیوتیک‌ها یا مسکن‌ها، می‌توانند باعث کاهش اشتها شوند. اگر کودک دارویی مصرف می‌کند، بهتر است با پزشک درباره‌ی وعده‌های غذایی و میزان آن مشورت کنید.
سلیقه‌ی غذایی
کودکان خردسال به‌خاطر سخت‌گیری در انتخاب یا دوست نداشتن برخی غذاهای خاص، کمتر غذا می‌خورند. این رفتار در سنین پایین رایج است و ممکن است به‌خاطر طعم یا بافت مواد باشد.
زمان‌بندی نادرست معرفی غذاها
گاهی اوقات بیاشتهایی کودکان، به دلیل ناآگاهی والدین و عدم توجه به تنوع غذایی و برنامه‌ی غذایی کودکان رخ می‌دهد. مثلا کودک به سنی رسیده که غذاهای جامد مصرف کند ولی همچنان غذاهای مایع و بسیار نرم به او داده میشود. و یا مواد مغذی کافی را در برنامه‌ی کودک نمی‌گنجانند. این موارد باعث میشود از همان ابتدا عادات غذایی غلط در کودک شکل گیرد.
…::: مطلب پیشنهادی: درمان خانگی استرس کودکان ✔ (7 تکنیک) :::…
درمان خانگی بی اشتهایی کودکان
برای کمک به کودکان کم‌اشتها، روش‌های خانگی ساده‌ای وجود دارد که می‌توانند اشتها را بهبود دهند و غذا خوردن را برایشان لذت‌بخش کنند. این راهکارها که در ادامه توضیح داده شده‌اند، اصلا پیچیده نیستند و فقط با کمی توجه می‌توانند برای درمان خانگی بی اشتهایی کودکان بسیار مفید باشند.
| برنامه‌ریزی منظم برای وعده‌ها | وعده‌های کوچک با تعداد بیشتر |
| میان‌وعده‌های سالم | توجه به مسائل روحی و روانی |
| توجه به میزان مصرف آب | بررسی رشد و سلامت |
| لذت‌بخش کردن وعده‌های غذایی | پرهیز از اجبار به غذا خوردن |
| استفاده از مکمل‌ها در صورت نیاز | صبر و حوصله |
…::: مطلب پیشنهادی: میوه های مفید برای کودکان (تمام فصول) :::…
برنامه‌ریزی منظم برای وعده‌ها
ایجاد برنامه منظم برای وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها میتواند به تنظیم اشتهای کودک کمک کند. ثبات در زمان‌بندی غذا، کودک را به داشتن عادت‌های غذایی بهتر تشویق می‌کند.
میان‌وعده‌های سالم
بین وعده‌های اصلی، به کودک میان‌وعده‌های مغذی مانند میوه‌ها، سبزیجات، ماست، غلات و … بدهید. این گزینه‌ها مواد مغذی مورد نیاز را تأمین می‌کنند و به حفظ تعادل در اشتها کمک می‌کنند.
توجه به میزان مصرف آب
مطمئن شوید که کودک به‌اندازه کافی آب می‌نوشد. در ضمن توجه داشته باشید که گاهی کودکان در سنین پایین تشنگی را با گرسنگی اشتباه می‌گیرند.
لذت‌بخش کردن وعده‌های غذایی
محیط غذا خوردن را شاد و جذاب کنید. کودکان را در آماده‌سازی غذا مشارکت دهید، غذاها را با رنگ‌های متنوع و شکل‌های جالب سرو کنید.
وعده‌های کوچک با تعداد بیشتر
به جای سه وعده بزرگ، وعده‌های کوچک‌تر و مکرر در طول روز ارائه دهید. این روش برای کودکانی که اشتهای کمی دارند، جذاب‌تر است.
توجه به مسائل روحی و روانی
اگر فکر می‌کنید استرس یا اضطراب باعث بیاشتهایی کودک شده، با او درباره احساساتش صحبت کنید و از او حمایت کنید. در موارد لازم، مشاوره با متخصص میتواند مفید باشد.
بررسی رشد و سلامت
چکاپ‌های منظم با پزشک کودکان به شما کمک می‌کند تا رشد و سلامت کودک را زیر نظر داشته باشید. پزشک میتواند راهنمایی‌های متناسب با نیازهای کودک ارائه دهد و مشکلات احتمالی را شناسایی کند.
پرهیز از اجبار به غذا خوردن
مجبور کردن کودک به غذا خوردن میتواند باعث ایجاد حس منفی نسبت به غذا شود و مشکل را بدتر کند. به جای اجبار، کودک را به‌آرامی تشویق کنید تا غذاهای جدید را امتحان کند.
استفاده از مکمل‌ها در صورت نیاز
اگر پزشک تشخیص دهد که کودک کمبود مواد مغذی دارد، ممکن است مکمل‌های غذایی تجویز کند تا اشتها و سلامت کلی او بهبود یابد. به هیچ وجه مکمل‌ها را بدون مشورت با پزشک استفاده نکنید.
صبر و حوصله
تغییر عادت‌های غذایی و بهبود اشتها زمان‌بر است. با صبر و حوصله، غذاهای سالم را به کودک پیشنهاد دهید و محیطی شاد برای او فراهم کنید.
…::: مطلب پیشنهادی: ویتامین b۶ در چه میوه هایی وجود دارد؟ (مفید برای کودکان) :::…
غذای خوشمزه برای کودکان کم اشتها
انتخاب غذاهای مناسب که هم طعم دلپذیری داشته باشند و هم اشتها را تحریک کنند، میتواند مشکل کم اشتهایی را برطرف کند. در ادامه چند نمونه غذای مفید به شما معرفی می‌کنیم.
| جدول غذا برای کودکان کم اشتها | |
| خورشت قیمه | سوپ‌های مقوی |
| آش رشته | غذاهای دارای تخم‌مرغ |
| ترکیبات برنج | کتلت و کوفته |
خورشت قیمه
خورشت قیمه با عدس و سیب‌زمینی ترکیب کاملی از پروتئین، کربوهیدرات و فیبر دارد. ترشی ملایم لیمو در این خورشت طعم جذابی ایجاد می‌کند و اشتهای کودکان را تحریک می‌کند.
آش رشته
آش رشته با سبزیجات تازه و نعنا رایحه‌ای دلنشین دارد که هم اشتهاآور است و هم بافت مناسبی برای کودکان دارد.
ترکیبات برنج
برنج با هویج و زرشک به دلیل رنگ جذاب، توجه کودکان را جلب می‌کند. طعم شیرین هویج و ترشی خفیف زرشک ترکیب مطبوعی ایجاد می‌کند. برنج با لوبیا سفید و گوشت چرخ‌کرده نیز غذایی کامل است که پروتئین کافی برای کودکان تأمین می‌کند.
سوپ‌های مقوی
انواع سوپ‌ها مثل سوپ مرغ، سوپ جو، سوپ ورمیشل و … بسیار مغذی هستند و خوردن آنها برای کودکان آسان میباشد.
غذاهای دارای تخم‌مرغ
غذاهایی که در آنها از تخم مرغ استفاده میشود، مانند کوکوی سبزی با اسفناج و شوید میتواند برای کم اشتهایی کودک بسیار مفید باشند. املت با گوجه‌فرنگی هم برای کودکان بسیار جذاب است.
کتلت و کوفته
کتلت گوشت و سیب‌زمینی را می‌توان در اشکال مختلف کوچک تهیه کرد تا برای کودکان جذاب‌تر باشد. این غذا پروتئین و کربوهیدرات لازم را تأمین می‌کند. کوفته برنجی با گوشت چرخ‌کرده هم طعم خوبی دارد و خوردن آن برای کودکان راحت است. کوفته سبزی با عدس و برنج نیز پروتئین و فیبر کافی را فراهم می‌کند.
…::: مطلب پیشنهادی: میوه های مفید برای سرماخوردگی و گلو درد [لیست کامل] :::…
چه چیزهایی باعث افزایش اشتهای کودکان می شود؟
برای افزایش اشتها در کودکان، لازم است علاوه بر انتخاب غذاهای مقوی و خوشمزه، به سبک زندگی و عادت‌های غذایی آنها هم توجه شود. رعایت نکات زیر میتواند در افزایش اشتهای کودک نقش مهمی داشته باشد:
| ایجاد زمان‌بندی مشخص برای وعده‌های غذایی | کنترل مصرف شیر |
| کاهش مصرف خوراکی‌های شیرین و نوشیدنی‌های قندی | صرف غذا در کنار خانواده |
| محدود کردن تماشای تلویزیون و بازی با موبایل هنگام غذا خوردن | ایجاد تنوع غذایی |
| تشویق به فعالیت بدنی | مصرف متعادل مایعات |
ایجاد زمان‌بندی مشخص برای وعده‌های غذایی
داشتن برنامه منظم باعث میشود بدن کودک به مرور زمان به ساعات مشخص غذا خوردن عادت کند و میل به غذا افزایش یابد. بهتر است فاصله‌ی وعده‌ها مناسب باشد و از اجبار کودک به خوردن غذا پرهیز شود.
کاهش مصرف خوراکی‌های شیرین و نوشیدنی‌های قندی
مصرف بیش از حد شیرینی و آبمیوه‌های صنعتی، کودک را سیر می‌کند و اشتهای او را برای غذاهای اصلی از بین می‌برد. بهتر است میوه‌ی تازه جایگزین آبمیوه و تنقلات قندی شود.
کنترل مصرف شیر
شیر غذایی کامل و مغذی است، اما مصرف بیش از اندازه آن، معده کودک را پر کرده و جایی برای غذای جامد باقی نمی‌گذارد. توصیه میشود شیر همراه با غلات یا میوه مصرف شود تا تعادل حفظ شود.
محدود کردن تماشای تلویزیون و بازی با موبایل هنگام غذا خوردن
حضور کودک در فضای بدون حواس‌پرتی، تمرکز او را روی غذا بیشتر می‌کند. امروزه بسیاری از کودکان عادت دارند که همواره گوشی یا تبلت دردست داشته باشند یا به صفحه‌ی تلویزیون خیره شوند. بهتر است در هنگام غذا این موارد را محدود کنید و بعد از پایان غذا اجازه‌ی بازی یا تماشای برنامه بدهید.
صرف غذا در کنار خانواده
غذا خوردن در جمع خانواده علاوه بر ایجاد فضایی شاد، باعث میشود کودک با مشاهده والدین و خواهر و برادرهایش به خوردن غذاهای متنوع علاقه‌مند شود. حتی انتخاب ظرف و لیوان توسط کودک میتواند میل او به غذا را افزایش دهد.
ایجاد تنوع غذایی
بهتر است غذاهای جدید به‌تدریج و در کنار غذاهای مورد علاقه کودک معرفی شوند. استفاده از بافت‌ها و طعم‌های مختلف، حس کنجکاوی و تمایل کودک به امتحان کردن غذاهای تازه را بیشتر می‌کند.
مصرف متعادل مایعات
نوشیدن آب کافی در طول روز ضروری است، اما مصرف زیاد مایعات درست قبل از غذا میتواند معده را پر کرده و اشتهای کودک را از بین ببرد.
تشویق به فعالیت بدنی
فعالیت بدنی کودکان بصورت منظم، متابولیسم بدن را افزایش داده و اشتهای آنها را به‌طور طبیعی بیشتر می‌کند. پس سعی کنید فرزند خود را به ورزش و بازی‌هایی که نیاز به تحرک دارند تشویق کنید.
اگر با وجود همه‌ی این اقدامات، بیاشتهایی کودک ادامه داشت، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک با بررسی دقیق وضعیت جسمی و تغذیه‌ای کودک، راهکارهای تخصصی ارائه خواهد داد.
…::: مطلب پیشنهادی: سرگرمی کودکان ✔ برای سنین مختلف :::…
جمع‌بندی
بیاشتهایی در کودکان اگرچه مسئله‌ای رایج است، اما نادیده گرفتن آن میتواند به مرور رشد و سلامت فرزند را تحت تأثیر قرار دهد. پس والدین باید با صبر، دقت و آگاهی به عادات غذایی کودک توجه کنند و همزمان محیطی آرام و شاد برای غذا خوردن فراهم کنند.
ما در دنیای آرامش به عنوان شرکت پرستاری از کودک در منزل و پرستاری از سالمند درمنزل کرج، تلاش کردیم در این مطلب، تمام اطلاعات لازم در مورد کم اشتهایی کودکان را به شما ارائه کنیم. امیدواریم نکات ارائه شده برای شما مفید بوده باشد.
چه غذایی برای بی اشتهایی خوب است؟
غذاهای خانگی مقوی مثل سوپ سبزیجات با مرغ، عدسی، خوراک لوبیا، کتلت سیب‌زمینی و آش‌های سبک ایرانی می‌توانند به بهبود اشتها کمک کنند.
کمبود کدام ویتامین باعث بی اشتهایی کودکان میشود؟
کمبود ویتامینهای گروه B بهویژه B12، ویتامین D و آهن میتواند یکی از دلایل کاهش اشتهای کودکان باشد.
برای بی اشتهایی کودک به چه دکتری مراجعه کنیم؟
در صورت تداوم مشکل بی اشتهایی کودک، باید به پزشک متخصص کودکان یا فوق‌تخصص گوارش کودکان مراجعه کنید.
چه زمانی برای بی اشتهایی کودک به دکتر مراجعه کنیم؟
اگر بیاشتهایی بیشتر از دو هفته طول کشید، با کاهش وزن همراه بود یا علائمی مثل ضعف، بیحالی و تأخیر در رشد مشاهده شد، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.
