انتخاب غذای مناسب سالمندان بسیار مهم است. چون با افزایش سن و کاهش فعالیتهای جسمی، نیازهای بدن تغییر میکند و تغذیه‌ی مناسب در این دوره نقش مهمی در حفظ سلامتی فرد دارد.
با افزایش سن و شروع دوران سالمندی، تغذیه اهمیت بیشتری پیدا میکند. در همین راستا داشتن یک لیست غذا برای سالمندان به شما کمک میکند تا مواد مغذی و سالم تهیه کنید که نیازهای بدن فرد را به خوبی تأمین میکند. در این مقاله که توسط شرکت پرستاری در کرج دنیای آرامش، متخصص پرستار سالمند در کرج تهیه شده است، به معرفی غذای مناسب سالمندان می‌پردازیم که علاوه بر اینکه مقوی هستند، راحت هضم می‌شوند و برای دستگاه گوارشی این افراد مناسب هستند. پس تا انتها با ما همراه باشید.
*نکته‌ی مهم: این مقاله فقط به عنوان یک راهنمایی کلی نوشته شده است. نیازهای افراد مختلف، متفاوت است و شما باید برای کسب اطلاعات دقیق در مورد انتخاب غذای مناسب برای عزیزان خود حتما با پزشک و متخصص تغذیه مشورت کنید.
چرا عادات و غذای سالمندان تغییر میکند؟
با بالا رفتن سن و رسیدن به مرحله پیری، نیازهای تغذیه‌ای و عادات غذایی سالمندان دستخوش تغییرات متعددی می‌شوند. کاهش متابولیسم، کم شدن حس چشایی، و مشکلات جویدن می‌توانند غذا خوردن را دشوار کنند. بیماریهای مزمن و داروها نیز بر رژیم غذایی تأثیر می‌گذارند. برخی از مهم‌ترین تغییرات در سالمندی شامل موارد زیر می‌شود.
| عامل | توضیحات |
| کالری | با کاهش تحرک، نیاز به کالری کمتر می‌شود، اما مواد مغذی همچنان باید تأمین شوند. |
| اشتها | کاهش حس چشایی و بویایی ممکن است جذابیت غذا را کمتر کند. |
| شرایط پزشکی | بیماری‌هایی مثل دیابت یا فشارخون بالا نیاز به رژیم‌های خاص دارند. |
| داروها | برخی داروها با مصرف برخی غذاها تداخل دارند. |
| دهان و دندان | مشکلات دندان باعث ایجاد سختی در جویدن شده و فرد سالمند باید غذاها را به شکل نرم مصرف کند. |
| سیستم ایمنی | ضعف سیستم ایمنی خطر مسمومیت غذایی را بالا می‌برد. |
| شرایط زندگی | تنهایی یا نگرانی و افسردگی در این سن می‌تواند روی میل به غذا خوردن تأثیر بگذارد. |
…:::: حتما مطالعه کنید ::لیست غذای مقوی برای سالمند بیمار ::::…
غذای مناسب سالمندان
داشتن یک رژیم غذایی متعادل برای سالمندان بخش مهمی از سلامت جسم و روح در این دوره است. این رژیم به حفظ وزن، تأمین انرژی و کاهش خطر بیماریهای مزمن مانند بیماریهای قلبی و دیابت کمک میکند. در مقابل، تغذیه‌ی نامناسب می‌تواند سالمندان را در معرض خطر اضافه‌وزن یا ضعف عضلانی و استخوانی قرار دهد.
برای رفع نیازهای غذایی افراد مسن، غذاهایی انتخاب کنید که سرشار از فیبر، ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر مواد مغذی هستند. در ضمن غذاهای حاوی قندهای فرآوری‌شده، چربی‌ها و نمک را محدود کنید. اگر سالمند دچار بیماریهای مزمن باشد، لازم است رژیم غذایی را بر اساس وضعیت بیماری و داروهای مصرفی مشخص کنید. مثلا یکی از بیماریهای مزمن رایج در دوران پیری دیابت است که در ادامه بیشتر در مورد آن توضیح می‌دهیم.
…:::: حتما مطالعه کنید :: تغذیه چیست و اهمیت آن برای سالمندان ::::…
غذای مقوی برای سالمندان دیابتی
برای مدیریت دیابت در سالمندان باید توجه ویژه‌ای به انتخاب مواد غذایی داشته باشید. به گزارش وبسایت مایو کلینیک برنامه غذایی مناسب سالمندان دیابتی شامل موارد زیر می‌شود.
کربوهیدرات‌های سالم
انتخاب کربوهیدرات‌های با شاخص گلیسمی پایین یا متوسط که سرشار از فیبر و مواد مغذی باشند، در کنترل قند خون بسیار موثر است. منظور از شاخص گلیسمی تأثیر مواد غذایی روی قند خون است. این شاخص نشان می‌دهد که هر ماده‌ی غذایی چه مقدار قند آزاد میکند.
نمونه‌های مناسب کربوهیدرات‌های سالم شامل موارد زیر هستند:
| گروه غذایی | نمونه‌ها | ویژگی‌ها |
| حبوبات | عدس، لوبیا قرمز، نخود، لوبیا سیاه | سرشار از پروتئین و فیبر، کمک به کنترل قند خون با مصرف متعادل |
| غلات کامل | جو، بلغور جو دوسر، گندم سیاه، برنج قهوه‌ای | موثر در تنظیم قند خون |
| میوه‌های تازه | سیب، پرتقال، توت‌ها | شاخص گلیسمی پایین، بهتر است مصرف میوه خشک به دلیل قند بالا محدود شود |
| سبزیجات | کلم، کرفس، خیار، گل کلم، بادمجان، کلم بروکلی، هویج | فیبر بالا، کالری کم |
منابع پروتئین سالم و کم‌چربی
پروتئین برای حفظ توده عضلانی سالمندان ضروری است.
برای تأمین آن منابع زیر توصیه می‌شود:
| گروه غذایی | نمونه‌ها | ویژگی‌ها |
| گوشت سفید | مرغ بدون پوست، بوقلمون بدون پوست | منبع خوب پروتئین، چربی کمتر نسبت به گوشت‌های پرچرب |
| ماهی | ماهی | منبع غنی از امگا-3، مفید برای سلامت قلب |
| گوشت قرمز بدون چربی | گوشت گاو بدون چربی | پروتئین بالا، چربی اشباع کمتر |
| لبنیات کمچرب | ماست کمچرب، پنیر کمچرب | کلسیم بالا با چربی کمتر |
| تخممرغ | تخممرغ | منبع پروتئین کامل و مواد مغذی ضروری |
| آجیل و دانه‌ها | انواع آجیل و دانه‌ها | سرشار از چربی مفید و مواد مغذی، مصرف متعادل به دلیل کالری بالا |
…::: مطلب پیشنهادی: فواید تخم مرغ برای سلامتی در سالمندان ✔ [9 مورد] :::…
چربیهای سالم و متعادل
مصرف چربیهای سالم به سلامت قلب کمک میکند که برای بیماران دیابتی بسیار مهم است.
برای تامین آن منابع زیر توصیه می‌شود:
| گروه غذایی | نمونه‌ها | ویژگی‌ها |
| روغن‌های گیاهی | روغن زیتون، روغن بادام | منبع چربیهای مفید برای قلب، کمک به کاهش کلسترول بد |
| آووکادو | آووکادو | سرشار از چربیهای سالم، فیبر و آنتی‌اکسیدان |
| آجیل | انواع آجیل | چربی مفید و کالری بالا، مصرف در حد متعادل توصیه می‌شود |
نوشیدنی‌ها
برای نوشیدنی، آب همیشه بهترین انتخاب است. علاوه بر این چای و قهوه‌ی بدون شکر هم می‌توانند گزینه‌های مناسبی باشند. توجه داشته باشید که از نوشابه‌های شیرین و حتی نوشابه‌های رژیمی پرهیز کنید. چون مطالعات نشان داده‌اند که نوشابه‌های رژیمی ممکن است روی میزان انسولین تاثیر منفی داشته باشند.
…::: مقاله پیشنهادی : لیست غذاهای مقوی برای سالمندان :::…
غذاهایی که سالمندان دیابتی باید از آنها دوری کنند
پس از توضیح غذاهای مفید برای سالمندان دیابتی بهتر است مواردی که باید از آنها دوری کنید را هم بشناسید.
- سبزیجات نشاسته‌ای با شاخص گلیسمی بالا مانند سیب‌زمینی، ذرت، نخود سبز. این سبزیجات باعث افزایش سریع قند خون می‌شوند و باید به مقدار کم مصرف شوند.
- میوه‌های شیرین و میوه خشک
- غلاتی مانند نان سفید، ماکارونی ، برنج سفید که فیبر پایین و شاخص گلیسمی بالایی دارند
- محصولات لبنی پرچرب یا شیرین مانند شیر پرچرب و ماستهای طعم‌دار شیرین شده، که قند و چربی بالایی دارند
برای بیماران دیابتی، مقدار مصرف و اندازه‌ی وعده‌ها اهمیت بسیار بالایی دارد. یعنی حتی مواد غذایی سالم هم باید در مقادیر کنترل شده مصرف شوند تا از نوسانات قند خون جلوگیری شود. در ضمن بازهم تأکید می‌کنیم که هر برنامه غذایی برای سالمندان دیابتی باید تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه تنظیم شود.
…:::: حتما مطالعه کنید :: لیست غذاهای ناسالم برای سالمندان ::::…
شام برای سالمندان
شام برای سالمندان باید سبک و مغذی باشد و در ضمن هضم آن آسان باشد تا در گوارش و خواب اختلال ایجاد نکند. بسیاری از سالمندان به دلیل کاهش اشتها یا مشکلات جسمی علاقه‌ی کمتری به صرف غذا دارند، اما به هر حال نیازهای بدن آنها باید تأمین شود. سوپ سبزیجاتی که دارای فیبر مناسب هستند و همچنین پوره سیب‌زمینی می‌تواند برای سالمندانی که در جویدن مشکل دارند یک شام مناسب باشد
…:::: حتما مطالعه کنید :: افسردگی در سالمندان را بشناسید ::::…
چگونه می توانید یک رژیم غذایی سالم داشته باشید؟
برنامه غذایی برای سالمندان از فردی به فرد دیگر متفاوت است. با این حال، برخی از استراتژی ها می توانند به همه کمک کنند تا یک رژیم غذایی سالم داشته باشند.
| روی غذاهای غنی از مواد مغذی تمرکز کنید | فیبر کافی بخورید |
| غذاهای سالم تری را انتخاب کنید | مکمل ها را در نظر بگیرید |
| اجتماعی بمانید | هیدراته بمانید |
…::: مطلب پیشنهادی: راههای تقویت سیستم ایمنی بدن سالمندان چیست؟ (8مورد) :::…
روی غذاهای غنی از مواد مغذی تمرکز کنید
با افزایش سن، نیازهای کالری شما احتمالا کاهش می یابد، در حالی که نیازهای غذایی شما ثابت می ماند یا افزایش می یابد. خوردن غذاهای غنی از مواد مغذی به شما کمک می کند تا ویتامین ها، مواد معدنی، پروتئین، کربوهیدرات ها و چربی های مورد نیاز خود را دریافت کنید.
فیبر کافی بخورید
فیبر برای یک سیستم گوارشی سالم ضروری است. برای جلوگیری از یبوست و سایر مشکلات، در هر وعده غذایی از غذاهای غنی از فیبر استفاده کنید. فیبر محلول به ویژه برای حفظ سطح کلسترول سالم مهم است. منابع خوب فیبر عبارتند از:
- میوه ها و سبزیجات
- لوبیا و عدس
- آجیل و دانه ها
- جو و سبوس جو دوسر
- غلات کامل
اگر برای خوردن فیبر کافی مشکل دارید، ممکن است پزشک مکمل فیبر مانند پوسته پسیلیوم (متاموسیل) را توصیه کند.
غذاهای سالم تری را انتخاب کنید
اگر متوجه شدید که به غذاهای راحت متکی هستید، سالم ترین گزینه ها را انتخاب کنید. به عنوان مثال، این غذاها می توانند به راحتی آماده شوند و مغذی باشند:
- سبزیجات کنسرو شده منجمد یا کم سدیم
- میوه های یخ زده شیرین نشده یا میوه های کنسرو شده کم قند
- بوقلمون کبابی یا مرغ جوجه روتیسری از قبل پخته شده
- سوپ یا خورش های کنسرو شده کم سدیم
- سالاد کیسه ای یا مخلوط سالاد کلم
- بلغور جو دوسر فوری
- کیسه های بخارپز سبزیجات در بخش محصولات یا فریزر فروشگاه های مواد غذایی
همیشه برچسب روی غذاهای از پیش بسته بندی شده را بررسی کنید. گزینه هایی را انتخاب کنید که حاوی قند اضافه شده کمتر، چربی اشباع شده و نمک – و فیبر، ویتامین و مواد معدنی بیشتر باشد.
مکمل ها را در نظر بگیرید
ممکن است دریافت برخی از مواد مغذی در رژیم غذایی برای شما سخت باشد، به خصوص اگر مجبور باشید از برخی غذاها اجتناب کنید. در این شرایط باید از مکمل غذایی برای سالمندان استفاده کنید اما قبل هرگونه اقدامی، از پزشک خود بپرسید که آیا باید مکمل ویتامین یا مواد معدنی مانند کلسیم، ویتامین D، منیزیم یا ویتامین B-12 مصرف کنید. این ویتامین های خاص اغلب توسط افراد مسن آمریکایی به اندازه کافی جذب نمی شوند یا به اندازه کافی مصرف نمی شوند.
برخی از مکمل ها می توانند با برخی داروها تداخل داشته باشند. قبل از شروع یک مکمل یا داروی جدید، از پزشک یا داروساز خود در مورد عوارض جانبی احتمالی سوال کنید.
هیدراته بمانید
با افزایش سن، ممکن است متوجه تشنگی خود نشوید. مطمئن شوید که به طور منظم مایعات می نوشید. روزانه هشت لیوان آب 8 اونسی مصرف کنید. همچنین می توانید مقداری آب از آب میوه، چای، سوپ یا حتی میوه ها و سبزیجات سرشار از آب دریافت کنید.
اجتماعی بمانید
در صورت امکان، با دوستان و اعضای خانواده غذا بخورید. تعامل اجتماعی می تواند زمان صرف غذا را به یک امر لذت بخش تبدیل کند، نه کاری که ترجیح می دهید از آن صرف نظر کنید.
…::: مطلب پیشنهادی: مراقبت های فصل پاییز برای سالمندان :::…
حضور پرستار در منزل چطور به تغذیه سالمندان کمک میکند؟
حضور پرستار سالمند در منزل می‌تواند تأثیر بسیار مثبتی در مدیریت تغذیه‌ی عزیزان شما داشته باشد، به ویژه وقتی که فرد به تنهایی زندگی میکند یا به دلیل شرایط جسمی و ذهنی امکان تهیه و مصرف غذای مناسب را ندارد. از جمله مزایای استفاده از خدمات مراقبتی در منزل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پرستار سالمند در منزل می‌تواند مصرف وعده‌های غذایی را به صورت منظم پیگیری کند و از خوردن غذاهای ناسالم یا مصرف بیش از حد برخی مواد جلوگیری نماید.
- بسیاری از سالمندان به دلیل تنهایی، افسردگی یا مشکلات جسمی اشتهای خود را از دست می‌دهند. حضور یک پرستار همدم و مراقب، می‌تواند انگیزه سالمند را برای غذا خوردن بیشتر کند.
- پرستار می‌تواند تغییرات وضعیت جسمی سالمند را رصد کرده و اطلاعات لازم را به شما منتقل کند تا در صورت نیاز برنامه غذایی اصلاح شود.
- با توجه به ضعف سیستم ایمنی سالمندان، رعایت اصول بهداشتی در تهیه و نگهداری غذا توسط پرستار، خطر مسمومیت غذایی را کاهش می‌دهد.
شرکت پرستاری در منزل «دنیای آرامش» به خانواده‌ها اطمینان می‌دهد که عزیزانشان تحت مراقبت حرفه‌ای، دلسوزانه و تخصصی هستند و تغذیه‌ی آنها به بهترین شکل مدیریت می‌شود. این خدمات نه تنها سلامت جسمی سالمندان را حفظ میکند بلکه آرامش خاطر خانواده‌ها را نیز تضمین می‌نماید.
مواد غذایی ضروری و لیست غذا برای سالمندان مانند:
- سبزیجات و میوه ها
- لوبیا و عدس
- آجیل و دانه ها
- غلات کامل
- لبنیات کم چرب
- پروتئین بدون چربی
غذاهای پر کالری، اما کم مواد مغذی را محدود کنید. به عنوان مثال، غذاهای سرخ شده، دسرها، و نوشیدنی های شیرین را برای غذای گاه به گاه ذخیره کنید. ممکن است پزشک شما توصیه کند که از غذاهای ناسالم به طور کامل اجتناب کنید. با مواد غذایی نامبرده شده، شما میتونید یک لیست غذاهای سالم خانگی برای سالمندان داشته باشید.
…:::: حتما مطالعه کنید :: معرفی سوپ مقوی برای سالمندان ::::…
…::: حتما مطالعه کنید : ۵۵ غذای نرم برای سالمندان :::…
جمع‌بندی
تغذیه سالمندان نقشی کلیدی در بهبود کیفیت زندگی سالمندان و پیشگیری از بیماری‌ها ایفا میکند. توجه به تغییرات نیازهای غذایی در این دوره و استفاده از رژیم‌های متعادل، همراه با مراقبت حرفه‌ای در منزل، می‌تواند سلامت جسمی و روانی سالمندان را به شکل قابل‌توجهی بهبود بخشد. عزیزان شما با حمایت و همراهی مناسب، می‌توانند دوران پیری خود را با نشاط و آرامش بیشتری سپری کنند. در این راستا دنیای آرامش با ارائه‌ی خدمات مراقبت از سالمند در منزل و مراقبت از کودک در منزل کرج می‌تواند همراهی مطمئن برای شما باشد.
سوالات متداول
غذاهای انرژی زا برای سالمندان چه چیزهایی هستند؟
غذاهای انرژی زا برای سالمندان شامل مغزها مثل بادام و گردو، خرما، موز، تخممرغ، غلات کامل و حبوبات پخته هستند که انرژی کافی برای فعالیتهای روزانه را فراهم می‌کنند.
بهترین غذا برای سالمندان چیست؟
بهترین غذا برای سالمندان ترکیبی از پروتئینهای کمچرب (مانند مرغ و ماهی)، سبزیجات پخته، غلات سبوسدار و چربیهای مفید مثل روغن زیتون است.
غذاهای زود هضم برای سالمندان کدام‌اند؟
غذاهای زود هضم برای سالمندان شامل سوپ جو، آش سبزی، برنج کته، مرغ آب‌پز، سبزیجات بخارپز و فرنی هستند که فشار زیادی به دستگاه گوارش وارد نمی‌کنند.
کدام غذاهای عضله ساز برای سالمندان مفید هستند؟
مصرف پروتئینهای باکیفیت مثل تخممرغ، لبنیات، گوشت سفید، حبوبات و سویا به همراه کمی ورزش سبک، به حفظ و تقویت عضلات سالمندان کمک میکند.
چطور بهترین برنامه غذایی برای سالمندان را انتخاب کنیم؟
برای تنظیم برنامه غذایی برای سالمندان باید به پزشک یا متخصص تغذیه مراجعه کرد. آنها بر اساس شرایط جسمی، بیماری‌ها و نیازهای تغذیه‌ای فرد، یک برنامه‌ی شخصی ارائه می‌دهند.
