تغذیه‌ی مناسب در سال اول زندگی کودک شما، نه تنها بر رشد جسمی او تأثیر می‌گذارد، بلکه شکل‌دهنده‌ی عادات غذایی او در آینده است. در ادامه، غذاهای مخصوص کودکان زیر یکسال را بررسی کرده و نکاتی کلیدی برای تغذیه‌ی فرزندتان در این دوره‌ی مهم ارائه می‌کنیم.
غذای کودکان زیر یک سال، پایه و اساس سلامت جسمی و ذهنی آنها را در سال‌های نخست زندگی شکل می‌دهد. در این دوره علاوه بر شیر مادر که همچنان منبع اصلی تأمین نیازهای کودک است، معرفی تدریجی غذاهای جامد و نیمه‌جامد با بافت و مزه‌ی ملایم، بسیار مهم است. آشنایی با انتخاب‌های مناسب و نحوه‌ی ارائه‌ی صحیح این غذاها ریسک بروز حساسیت یا مشکلات گوارشی را کاهش می‌دهد و باعث رشد مطلوب کودک و لذت بردن او از تجربه‌ی طعم‌های جدید می‌شود.
در مطلب امروز که توسط شرکت دنیای آرامش ارائه دهنده خدمات پرستاری در منزل کرج همراه با تخصص استخدام پرستار کودک در کرج تهیه شده است، این موضوع را بررسی کرده و گروه‌های غذایی مناسب برای کودک زیر یک سال را به طور کامل توضیح می‌دهیم. پس تا انتها با ما همراه باشید.
نکته‌ی مهم: این مطلب صرفا یک راهنمایی کلی برای پدر و مادرهاست و شما برای انتخاب غذای کودکان زیر یک سال باید حتما با پزشک مشورت کنید و شرایط خاص فرزندتان (مانند حساسیتها و مشکلات گوارشی) را در نظر داشته باشید.
غذاهای مقوی برای کودکان زیر یک سال
انتخاب غذای مناسب برای کودکان زیر یک سال، نقش مهمی در رشد جسمی، ذهنی و تقویت سیستم ایمنی آنها دارد. در این سن، بدن کودک به مواد مغذی متنوع نیاز دارد که باید بافت نرم، هضم آسان و ارزش غذایی بالا داشته باشند. به طور کلی این موارد شامل سه دسته می‌شوند.
| پروتئین‌ها |
| کربوهیدرات‌ها |
| میوه‌ها و سبزیجات |
در ادامه، فهرستی از غذاهای مفید و مقوی برای نوزادان زیر یک سال را بر اساس این سه دسته معرفی می‌کنیم. فقط توجه داشته باشید که همه‌ی غذاها باید به شکلی کاملا نرم، له شده و بدون ادویه به کودک معرفی شوند.
….::: مقاله پیشنهادی ما به شما :: چالش های والدین زمان تولد نوزاد :::….
منابع پروتئینی مفید برای کودک زیر یک سال
پروتئین‌ها برای رشد عضلات و عملکرد صحیح بدن بسیار حیاتی هستند و باید به‌صورت نرم، پختهشده و بدون افزودنی ارائه شوند. برخی از مواد پروتئینی که میتواند قبل از یک سالگی به فرزند خود بدهید عبارتند از:
| کوفته یا کتلت خانگی نرم (با گوشت چرخ‌کرده، سیبزمینی و کمی آرد) |
| مرغ پخته و ریش‌ریش‌شده (سینه یا ران بدون پوست) |
| بوقلمون پختهشده |
| تخممرغ آب‌پز سفت یا نیمرو (بدون روغن زیاد) |
| لوبیا پخته و لهشده (مانند لوبیا قرمز یا سفید، به‌صورت پوره) |
| حمص ساده (پوره نخود با کمی روغن زیتون؛ بدون نمک) |
| ماست ساده و تازه (ترجیحاً خانگی یا ماست مخصوص کودک باشد) |
| پنیر سفید تازه (در صورت عدم حساسیت، مقدار کم و بدون نمک زیاد) |
| روغن زیتون طبیعی (چند قطره روی غذاهای کودک) |
…:::: مقاله پیشنهادی : لیست انواع پوره برای نوزادان ::::….
منابع کربوهیدرات مفید برای کودک زیر یک سال
کربوهیدرات‌ها انرژی لازم برای فعالیت‌های روزانه کودک را تأمین می‌کنند و شما باید برای تأمین آن از مواد غذایی طبیعی و بدون افزودنی استفاده کنید. برخی از مهم‌ترین کربوهیدراتهایی که در سن زیر یک سال و تغذیه نوزاد می‌توانید به فرزند خود ارائه کنید عبارتند از:
| نان سبوس‌دار نرم یا نان تست ساده |
| برنج نرم سفید یا قهوه‌ای |
| بلغور جو دوسر یا جو پختهشده |
| بلغور گندم یا حریره بادام (بدون شکر) |
| فرنی خانگی با آرد برنج یا آرد گندم |
| پنکیک خانگی با آرد گندم و موز لهشده |
| ماکارونی پختهشده کوچک و نرم |
| کلوچه خانگی ساده بدون شکر یا نمک زیاد |
…::: مطلب پیشنهادی: غذاهای مفید برای استخوان بندی کودکان (صفر تا صــد) :::…
میوه‌ها و سبزیجات مفید برای کودک زیر یک سال
میوه‌ها و سبزیجات سرشار از ویتامین، آنتی‌اکسیدان و فیبر هستند و باید کاملاً پخته یا لهشده و فاقد پوست و دانه باشند. در ادامه میوه‌ها و سبزیجات مفید برای کودک زیر یک سال را مشاهده می‌فرمایید:
| موز لهشده |
| هلو و آلو پوره‌شده |
| سیب پخته یا سس سیب |
| گلابی پختهشده |
| هندوانه خردشده (بدون هسته و بافت سفت) |
| انبه رسیده و نرم |
| آووکادو لهشده |
| پوره سیبزمینی |
| کدو حلوایی یا کدو سبز پختهشده |
| هویج بخارپز و لهشده |
| نخودفرنگی پختهشده |
| کرفس پختهشده (بسیار نرم) |
| بروکلی یا گل کلم بخارپز (نرم و خردشده) |
| اسفناج پختهشده (در غذا یا پورهها استفاده شود) |
| توت‌فرنگی، تمشک یا بلوبری لهشده |
اگر کودک شما با بافت یا طعم برخی میوه‌های تازه سازگاری ندارد، می‌توانید از نسخه‌های خشک‌شده منجمد و طبیعی استفاده کنید که گزینه‌ای سالم برای میان‌وعده نیز هستند. البته باید به شکلی به کودک داده شوند که هضمشان برای او آسان باشد.
…::: مطلب پیشنهادی: سبزیجات مفید برای کودکان [لیست کامل] :::…
جدول کامل مواد غذایی مفید برای کودک زیر یک سال
منابع پروتئینی | منابع کربوهیدراتی | میوه‌ها و سبزیجات مفید |
کوفته یا کتلت خانگی نرم | نان سبوس‌دار نرم یا نان تست ساده | موز لهشده |
مرغ پخته و ریش‌ریش‌شده | برنج نرم سفید یا قهوه‌ای | هلو و آلو پوره‌شده |
بوقلمون پختهشده | بلغور جو دوسر یا جو پختهشده | سیب پخته یا سس سیب |
تخممرغ آب‌پز سفت یا نیمرو | بلغور گندم یا حریره بادام (بدون شکر) | گلابی پختهشده |
لوبیا پخته و لهشده | فرنی خانگی با آرد برنج یا آرد گندم | هندوانه خردشده (بدون هسته و بافت سفت) |
حمص ساده (پوره نخود با کمی روغن زیتون) | پنکیک خانگی با آرد گندم و موز لهشده | انبه رسیده و نرم |
ماست ساده و تازه | ماکارونی پختهشده کوچک و نرم | آووکادو لهشده |
پنیر سفید تازه (بدون نمک زیاد و در صورت عدم حساسیت) | کلوچه خانگی ساده بدون شکر یا نمک زیاد | پوره سیبزمینی |
روغن زیتون طبیعی (چند قطره روی غذاها) | کدو حلوایی یا کدو سبز پختهشده | |
هویج بخارپز و لهشده | ||
نخودفرنگی پختهشده | ||
کرفس پختهشده (بسیار نرم) | ||
بروکلی یا گل کلم بخارپز (نرم و خردشده) | ||
اسفناج پختهشده (در غذا یا پورهها استفاده شود) |
…:::: مقاله پیشنهادی : لیست لیست غذای کمکی نوزاد شش ماهه ::::….
برنامه غذایی کامل کودک زیر یک سال
طبق توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی و سایر منابع معتبر، از حدود ۶ ماهگی نیازهای کودک از شیر مادر فراتر می‌رود؛ بنابراین باید تغذیه‌ی تکمیلی را آغاز کرد. در ۶–۸ ماهگی روزانه ۲–۳ وعده غذای کمکی و از ۹–۱۱ ماهگی ۳–۴ وعده توصیه می‌شود. غذاها باید از نظر غذایی متنوع و غلیظ یا لهشده باشند؛همچنین شامل همه‌ی گروه‌های غذایی اصلی باشند.
صبحانه برای کودکان زیر یک سال
غذاهای زیر می‌توانند صبحانه‌ی مناسبی برای کودک زیر یک سال شما باشند:
فرنی غلیظ (حریره):
مثلاً آرد برنج یا گندم را با آب یا شیر مادر بپزید تا غلظت مناسب داشته باشد. فرنی منبع خوب انرژی است و معمولاً اولین غذای کمکی در ایران است. برای تنوع، کمی پوره‌ی میوه‌ی پخته (مانند موز یا سیب لهشده) یا چند قطره روغن زیتون به آن اضافه کنید.ماست ساده با میوه:
از حدود ۶ ماه به بعد می‌توانید مقداری ماست طبیعی (بدون نمک) به کودک بدهید. ماست حاوی پروتئین و کلسیم است. آن را با پوره‌ی میوه‌ی رسیده و لهشده (مثل سیب یا گلابی پخته) مخلوط کنید. (در ابتدای معرفی هر غذای جدید، مقدار کم بدهید تا از عدم آلرژی و مشکلات گوارشی مطمئن شوید.)تخممرغ آب‌پز نرم:
از حدود ۸ الی ۹ ماهگی می‌توانید تخممرغ کامل را آب‌پز کرده و به صورت له شده به غذای کودکتان اضافه کنید. تخممرغ منبع پروتئین و آهن و چربی‌های مفید است. می‌توانید کمی زرده‌ی آب‌پز را با یک قاشق ماست یا روغن زیتون هم مخلوط کنید.مخلوط غلات:
جو دوسر پخته یا شیر برنج بدون شکر میتواند غنی از کربوهیدرات و کمی پروتئین باشد.
…::: مطلب پیشنهادی: تف كردن غذا توسط كودك چیست؟ (بررسی 6 مورد) :::…
ناهار برای کودکان زیر یک سال
برای ناهار کودک زیر یک سال می‌توانید از مواد غذایی زیر استفاده کنید:
خوراک گوشت و سبزی
گوشت مرغ، بوقلمون یا گوشت قرمز بدون چربی را خوب بپزید و کاملاً ریش‌ریش یا پوره کنید. کنار آن سبزیجات پخته و لهشده (مثل هویج، کدو، سیبزمینی یا اسفناج) قرار دهید. به عنوان مثال، خورشت قیمه یا قورمه بدون نمک، یا آبگوشت صاف شده (گوشت و نخود/لوبیا پوره) میتواند مناسب باشد. حتماً سبزیجات و گوشت را خیلی نرم کنید تا جویدن و بلع آسان شود.
حبوبات و غلات
عدس یا ماش پخته و لهشده با کمی سبزیجات نیز پروتئین و فیبر خوبی دارد. به عنوان مثال عدس‌پلو یا عدسی کمنمک و نرم میتواند مناسب باشد. یا رشته و برنج نرم پخته هم در کنار خوراک حبوبات و سبزیجات، انرژی لازم برای کودک را تامین می‌کند. مخلوط کردن گوشت ریز و ماست کمنمک در عدس‌پلو هم میتواند پروتئین لازم را تأمین کند.
مرغ یا ماهی پوره‌شده
ماهی یا سینه مرغ سالم را بخارپز یا آب‌پز کنید و استخوان‌ها را جدا و خوب له کنید. ماهی منبع چربی امگا۳ و پروتئین است. سبزیجات پخته (مثلاً هویج یا سیبزمینی) را نیز می‌توانید با مرغ یا ماهی له شده مخلوط کنید.
حلیم یا سوپ مقوی
حلیم گندم یا جو با گوشت کم‌چرب را بدون نمک بپزید و نرم له کنید. حلیم یک وعده‌ی مقوی است که هم کربوهیدرات و هم پروتئین دارد. سوپ جو و مرغ نیز گزینه‌ی خوبی است. دقت کنید تکه‌های گوشت یا سبزیجات را به قطعات ریز یا پوره تبدیل کنید تا کودک به‌راحتی قورت دهد.
شام برای کودکان زیر یک سال
برای شام کودک زیر یک سال بهتر است وعده‌های سبک‌تر استفاده شود که در ادامه توضیح می‌دهیم.
سوپ یا آش سبک
یک سوپ سبزیجات مغذی (هویج، کدو، سیبزمینی، نخود فرنگی) با گوشت ریش‌ریش یا پخته تهیه کنید. یا می‌توانید آش سبزیجات (مثل آش اسفناج یا آش جو) را خیلی رقیق پخته و له‌کنید. در این وعده سعی کنید یک منبع سبزیجات و حبوبات داشته باشید.
ماست و پنیر کمنمک
مقداری ماست طبیعی (بدون نمک) یا پنیر کمنمک به کودک بدهید. ماست یک دسر خوب نیز هست و به هضم غذا کمک می‌کند. (میوه‌ی پخته یا لهشده را می‌توانید با ماست مخلوط کنید.)
یک وعده میوه
بعد از شام یک میوه‌ی رسیده را پوره یا رنده کنید. میوه‌هایی مثل سیب پخته، گلابی، هلو یا موز مناسب هستند. همانطور که می‌دانید میوه‌ها و سبزیجات منابع غنی از ویتامین هستند.
…::: حتما مطالعه کنید : لیست صبحانه برای نوزاد شش ماهه :::…
نکات ایمنی مهم در تغذیه‌ی کودک یک ساله
- شیر مادر یا شیرخشک اصلی‌ترین منبع تغذیه‌ی کودک زیر یک سال است و غذاهای کمکی به‌عنوان مکملِ آن در وعده‌های روزانه داده می‌شوند.
- به غذای کودک هیچگونه نمک، شکر یا ادویه اضافه نشود
- عسل تا حداقل ۱ سالگی ممنوع است.
- حتماً میوه‌ها و سبزیجات را خوب بشویید و آنها را له یا پوره کنید.
- مراقب مواد غذایی آلرژی‌زا (مثل بادام‌زمینی و تخممرغ) باشید؛ امروزه توصیه می‌شود این غذاها به‌تدریج و در حجم کم همراه با سایر غذاها معرفی شوند تا خطر حساسیت کاهش یابد.
- همهٔ غذاها باید کاملاً پخته، نرم و پوره یا قطعات کوچک باشند تا جویدن و بلع آن آسان شود.
- از دادن غذاهای گرد یا سفت مانند انگور کامل، هویج خام، فندق و کشمش خودداری کنید.
- هنگام غذا دادن، کودک باید نشسته و تحت نظارت کامل باشد.
پیروی از این نکات، و توجه به توصیه‌های پزشک، سلامتی و رشد مناسب کودک زیر یک سال را تضمین می‌کند.
…::: مطلب پیشنهادی: جدول میوه برای نوزاد [راهنمـــای جامع] :::…
جمع‌بندی
اگر به دلیل مشغله‌های کاری یا دغدغه‌های زندگی روزمره، زمان یا تخصص کافی برای رسیدگی کامل به تغذیه و مراقبت از کودک دلبندتان را ندارید، می‌توانید از خدمات تخصصی مراکز معتبر استفاده کنید.
شرکت پرستاری دنیای آرامش با سال‌ها تجربه در ارائه خدمات مراقبت از کودک و مراقبت از سالمند در کرج و با بهره‌گیری از نیروهای آموزش‌دیده و متعهد، آماده‌ی همراهی با خانواده‌ها در مسیر حفظ سلامت و آرامش عزیزانشان است.
شماهم اگر به‌دنبال یک همراه مطمئن برای مراقبت از عزیزان خود هستید، دنیای آرامش میتواند انتخابی هوشمندانه باشد.
صبحانه به کودک ده ماهه چی بدم؟
برای صبحانه کودک ده ماهه، بهتر است از غذاهای نرم، مقوی و متنوع استفاده کنید. گزینههایی مثل تخم مرغ آب‌پز لهشده، نان تست نرم با پنیر، فرنی آرد برنج یا بلغور جو دوسر با پوره میوه‌هایی مانند موز یا سیب پخته، انتخاب‌های خوبی هستند. نکته‌ی مهم این است که بافت غذا کاملاً نرم و قابل‌هضم باشد.
صبحانه مقوی برای کودکان زیر دو سال شامل چه چیزهایی است؟
صبحانه مقوی برای کودکان زیر دو سال باید شامل منابع پروتئینی (مثل تخم مرغ، پنیر، ماست)، کربوهیدرات‌های ساده و سالم (مثل نان سبوس‌دار نرم یا بلغور جو دوسر) و میوه‌های تازه یا پوره‌شده باشد. ترکیب‌هایی مثل پنکیک خانگی با موز لهشده، یا فرنی شیر و آرد برنج همراه با کمی کره و دارچین، از گزینه‌های محبوب و مقوی هستند. تنوع و طعم خوشایند، کودک را به خوردن صبحانه تشویق می‌کند.
میان وعده برای کودکان زیر ۲ سال چی خوبه؟
پوره میوه یا سبزیجات، بیسکویت خانگی مخصوص کودک، نان تست با پنیر، ماست ساده و … گزینههایی مناسب هستند. همچنین می‌توانید از تخممرغ آب‌پز خردشده یا چند تکه کوچک کوکوی سبزی استفاده کنید. بهتر است از میان وعده‌های صنعتی و شیرین خودداری کنید.
غذا برای نوزاد ده ماهه چه ویژگیهایی باید داشته باشد؟
غذا برای نوزاد ده ماهه باید نرم، ساده، کمنمک، بدون ادویههای تند و متناسب با توانایی جویدن او باشد. در این سن، کودک میتواند انواع پورهها، سبزیجات پختهشده، گوشت مرغ یا بوقلمون نرمشده، تخممرغ، ماست و پنیر را امتحان کند. ترکیبهای خانگی مثل پوره سیبزمینی و هویج، سوپ گوشت یا مرغ با برنج، یا عدسی لهشده گزینههایی مغذی و مناسب هستند.
